Istraživanje

MEĐUNARODNA NAUČNA KONFERENCIJA
Zelena ekonomija i zaštita životne sredine

Od 23. do 25. aprila 2018. godine u Beogradu je održana Međunarodna naučna konferencija pod pokroviteljstvom dva ministarstva Republike Srbije, a u organizaciji naučno – stručnog društva za zaštitu životne sredine Srbije „Ecologica“ i mnogobrojnih drugih institucija.
Učesnik na naučno-istraživačkom projektu SRBREDDEER, student Arsenije Simić (odsek za šumarstvo, IV godina) u ime grupe autora imao je usmeno izlaganje u sekciji: Poljoprivreda i veterinarstvo. Mladenović S., Gačić D.P., Simić A., Ostojić M.: Monitoring stanja populacija jelena (Cervus elaphus) u Srbiji.
Rad predstavlja rezultat istraživanja u okviru projekta SRBREDDEER finansiranog od strane Ministarstva poljoprivrede, šumarstva i vodoprivrede – Uprava za šume (Budžetski fond za razvoj lovstva) i projekta TR–31041 finansiranog od strane Ministarstva prosvete, nauke i tehnološkog razvoja Republike Srbije.
Cilj rada je analiza sistema monitoringa i zaštite populacija jelena i njihovih staništa u Srbiji, i poređenje ovog sistema sa dve odabrane zemlje u kojima je dobro organizovano gazdovanje populacijama divljači (Mađarska i Slovenija).
Prostorna distribucija i ukupno korišćenje populacija jelena (registrovani odstrel i gubici) utvrđeni su na osnovu podataka iz statističkih biltena Republičkog zavoda za statistiku (nivo regiona i opština), kao i sopstvenih podataka prikupljenih u periodu 2016-2018. godina.
Primenili smo ArcGIS i mrežu kvadrata dimenzija 1 km × 1 km, koja je razvijena u okviru naučnog projekta „SRBREDDEER“ (www.srbreddeer.sfb.bg.ac.rs).
Dobijeni rezultati ukazuju, između ostalog, da sadašnji sistem monitoringa stanja populacija jelena u Srbiji nije adekvatan i da znatno zaostaje u poređenju sa mnogobrojnim zemljama širom Evrope.

2. MEĐUNARODNI STRUČNO-NAUČNI SKUP
„PRIRODA I DIVLJAČ – ALOHTONE VRSTE I LOVSTVO“

U organizaciji Veleučilišta u Karlovcu i drugih srodnih institucija, 1. marta tekuće godine, održan je drugi međunarodni stručno–naučni skup pod nazivom „Priroda i divljač“ – „Alohtone vrste i lovstvo“, na kome je prisustvovalo oko 100 učesnika, kojima je tom prilikom prezentovano 13 naučnih radova.
Rezultate svojih istraživanja prezentovali su brojni autori iz Hrvatske i Slovenije, dok je prof. dr Dragan Gačić u ime grupe autora iz Srbije predstavio rad pod nazivom „Alohtone vrste divljači u Srbiji – stanje i problemi“. U okviru prezentacije učesnicima je predstavljen pregled izvršenih naseljavanja alohonim vrstama divljači, kao i uzroci neuspelih naseljavanja. Takođe, po prvi put su prezentovane karte rasprostranjenja, brojnosti i odstrela alohtonih vrsta divljači u Srbiji (jelen lopatar, muflon, virdžinijski jelen, nutrija, ondatra i rakunoliki pas).
Veliku pažnju prisutnih izazvalo je izlaganje prof. dr Zdravka Janickog sa Veterinarskog fakulteta u Zagrebu, na temu „Veliki američki metilj (Fascioloides magna) – skriveni potencijali”, koji je tom prilikom izneo rezultate novijih istraživanja u Hrvatskoj koji se odnose na ugroženost jelenske divljači od ove bolesti i na mere koje se preduzimaju u cilju sprečavanja njenog širenja, kao i lečenja zaraženih jedinki.

OBILAZAK LOVIŠTA U BAČKOJ

U okviru naučno-istraživačkog projekta „SRBREDDEER“, rukovodilac prof. dr Dragan Gačić je sa svojim saradnicima (učesnicima na projektu: mr Slavkom Mladenovićem i studentima Arsenijem Simićem i Nemanjom Ušćumlićem) posetio Vojnu ustanovu „Karađorđevo“ i Lovačko udruženje „Rit“ iz Vajske. Tom prilikom, održan je sastanak sa stručnom službom korisnika lovišta „Bukinski rit“ (VU „Karađorđevo“), koji su istraživačima na projektu dali podatke o rasprostranjenosti jelenske divljači i izvršenom odstrelu u prethodnih nekoliko godina. Takođe, istraživački tim je upoznat sa osnovnim problemima u gazdovanju pomenutim lovištem sa naglaskom na jelensku divljač, a izvršen je i obilazak lovišta, tačnije ograđenog dela „Vranjak“, uključujući reprezentativni objekat – vilu „Dijana“.
U službenim prostorijama Lovačkog udruženja „Rit“ iz Vajske, koje gazduje lovištem „Bođanski rit“ održan je sastanak sa upravnikom lovišta i lovočuvarom, od kojih su dobijeni podaci o jelenskoj divljači, tačnije o njenoj rasprostranjenosti, izvršenom odstrelu i vrednosti trofeja za period 2009-2017. godina.
Posete pomenutim korisnicima lovišta predstavljaju početak uspešne saradnje sa Šumarskim fakultetom Univerzitata u Beogradu, odnosno sa istraživačkim timom projekta „SRBREDDEER“, što će sasvim sigurno doprineti njegovoj uspešnijoj realizaciji.

SLUŽBENA POSETA MAĐARSKOJ

U okviru naučno-istraživačkog projekta „SRBREDDEER“ nedavno je organizovana trodnevna poseta u cilju uspostavljanja saradnje sa Fakultetom za poljoprivredu i zaštitu životne sredine Univerziteta Szent Istvan iz mesta Gedele (Mađarska). Domaćini i organizatori posete bili su direktor Instituta za gazdovanje populacijama divljači i očuvanje divlje faune prof. dr Sandor Csanyi i njegov zamenik prof. dr Miklos Heltai, dok su ispred Šumarskog fakulteta Univerziteta u Beogradu, tačnije predmeta „Lovstvo sa zaštitom lovne faune“ bili predmetni nastavnik prof. dr Dragan Gačić i stručni saradnik MSc Milan Ostojić. Tom prilikom, domaćini su upoznali goste sa organizacijom i aktivnostima pomenutog Instituta, koji deluje u okviru Univerziteta Szent Istvan, kao i sa organizacijom i aktuelnim stanjem lovstva u Mađarskoj.
Važno je napomenuti da pomenuti Institut već dugi niz godina prikuplja podatke o svim lovištima u Mađarskoj, vrši njihovu analizu i obradu, kao i publikovanje odgovarajućih izveštaja i pisanih materijala koji se odnose na procenjenu brojnost, registrovani odstrel, trofejnu strukturu i starost odstreljenih jedinki, kao i drugih važnih informacija od značaja za planiranje gazdovanja lovištima u Mađarskoj.
Interesantan je podatak da površina Mađarske iznosi 93.030 km² i da je procenjena brojnost jelenske divljači u toku 2016. godine u pomenutoj zemlji iznosila preko 90.000 jedinki. Iste godine, ukupan odstrel jelenske divljači iznosio je preko 53.000 jedinki različite polne, starosne i trofejne strukture. Prema rečima prof. dr Sandora Csanyia – direktora Instituta za gazdovanje populacijama divljači i očuvanje divlje faune, koji inače rukovodi nacionalnom bazom podataka iz oblasti lovstva, ova brojnost je znatno veća i prema njegovim procenama iznosi oko 160.000 jedinki. Naime, jelenska divljač je u velikom broju raspoređena na skoro 50% ukupne teritorije Mađarske, uglavnom u zapadnom i severnom delu zemlje, dok je istočni deo poljoprivredno područje gde je jelenska divljač zastupljena u manjem broju i sporadično u rascepkanim šumskim površinama.
Tokom boravka u Mađarskoj, za goste sa Šumarskog fakulteta Univerziteta u Beogradu, bila je organizovana i poseta muzeju poljoprivrede u Budimpešti. Najupečatljiviji utisak ostavila je zbirka najjačih jelenskih trofeja iz lovišta u Mađarskoj, koji su bili nacionalni i svetski prvaci. Takođe, organizovana je poseta reprezentativnom lovištu „Isaszegi Vadászház“, gde se vrši intenzivno gazdovanje jelenskom divljači i divljom svinjom, što će biti od velikog značaja za dalju realizaciju naučno-istraživačkog projekta „SRBREDDEER“.
Važno je napomenuti, da je dogovoreno da kolege iz Mađarske uskoro posete Šumarski fakultet u Beogradu sa ciljem uspostavljanja dugoročne međusobne saradnje iz oblasti lovstva.

MEĐUNARODNA NAUČNA KONFERENCIJA
Šumarska nauka u funkciji održivog šumarstva

Međunarodna naučna konferencija pod naslovom FORSD „Šumarska nauka u funkciji održivog razvoja šumarstva“, koja je organizovana povodom obeležavanja 25 godina rada Šumarskog fakulteta Univerziteta u Banjoj Luci i šumarstava u Republici Srpskoj, održana je u periodu od 7. do 9. decembra 2017. godine u Banjoj Luci. Na konferenciji je prezentovano preko 90 radova, a učesnici su bili iz 22 zemlje.
Dr Mirjana Šijačić-Nikolić je u ime grupe autora predstavila deo rezultata dobijenih u okviru prve faze projekta SRBREDDEER.
Poster – Vilotić et al., 2017

MEĐUNARODNI NAUČNI SIMPOZIJUM
AGROSYM 2017

VIII međunarodni naučni simpozijum pod naslovom „AgroSym 2017“ održan je u periodu od 5. do 8. oktobra 2017. godine na Jahorini (Bosna i Hercegovina). Organizatori skupa su Univerzitet u Istočnom Sarajevu-Poljoprivredni fakultet (BiH), Univerzitet u Beogradu-Poljoprivredni fakultet (Srbija), Mediteranski agronomski institut u Bariju (Italija), u saradnji sa mnogobrojnim partnerima iz inostranstva. Na simpozijumu je prezentovano preko 1.300 radova, a učesnici su bili iz 85 zemalja.
Dr Jelena Nedeljković je u ime grupe autora predstavila dva rada, odnosno deo rezultata dobijenih u okviru prve faze projekta SRBREDDEER.
Mladenović S., Gačić D., Nedeljković J., Ranković N., Nonić D.: Stakeholders’ attitudes towards the hunting sector in Serbia: regulatory framework and wildlife protection system (Stavovi zainteresovanih strana o sektoru lovstva u Srbiji: regulatorni okviri i sistem zaštite populacija divljači)
Nedeljković J., Nonić D., Gačić D., Mladenović S., Avdibegović M.: Institutional framework, cooperation and measures for the Serbian hunting sector improvement (Institucionalni okviri, saradnja i mere za unapređenje sektora lovstva u Srbiji)
Zbornik radova je dostupan na sledećoj adresi:
http://www.agrosym.rs.ba/index.php/sr/

U okviru prezentacije prvog rada (Mladenović et al.) učesnicima je predstavljeno da je politika sektora lovstva u Srbiji definisana i uređena brojnim planskim dokumentima i zakonima iz oblasti šumarstva, lovstva, održivog razvoja i zaštite prirode. Osnovne preporuke za unapređenje postojećeg stanja regulatornih okvira sektora lovstva i sistema zaštite populacija divljači i njihovih staništa, koje su izdvojene na osnovu rezultata sopstvenih istraživanja su: 1) potreba za izradom i donošenjem Strategije razvoja lovstva, odnosno strateškog okvira koji treba da definiše opšte i posebne ciljeve razvoja lovstva i gazdovanja populacijama divljači i njihovim staništima, što uključuje i mere za njihovo ostvarivanje; 2) neophodnost međusobnog usaglašavanja ciljeva i mera tokom donošenja strateških dokumenata u drugim sektorima, koji se na direktan ili indirektan način odnose na lovstvo; 3) izmene i dopune Zakona o divljači i lovstvu i brojnih pratećih propisa, prvenstveno u pogledu nadzora nad primenom zakona, kao i kaznenih odredbi, što uključuje i usaglašavanje Krivičnog zakona i Zakona o divljači i lovstvu; 4) uspostavljanje savremenijeg sistema zaštite populacija divljači i njihovih staništa.
U okviru prezentacije drugog rada (Nedeljković et al.) učesnicima je prikazana analiza institucionalnih okvira i mera za unapređenje sektora lovstva u Srbiji, kao i saradnje između institucija i organizacija nadležnih za različite aspekte sektora lovstva. Objašnjeno je da institucionalni okvir čine ministarstva nadležna za lovstvo, veterinu, životnu sredinu, odbranu i unutrašnje poslove, potom stručne službe u zaštiti prirode, sud i tužilaštvo, JP u šumarstvu i zaštiti prirode, kao i naučno-obrazovne, lovačke i druge organizacije. Istaknuto je da se finansijska sredstva za unapređenje stanja lovstva u Srbiji obezbeđuju na više načina, ali prvenstveno iz Budžetskog fonda za razvoj lovstva. Dostupne su regulatorne, ekonomske i informacione mere podrške. U pogledu saradnje između različitih interesnih grupa, utvrđeno je da se ona odvija na neki od sledećih načina: a) izrada i donošenje propisa; b) izrada, definisanje uslova i davanje saglasnosti na planska dokumenta; c) kontrola sprovođenja zakona; d) pitanja u vezi sa prometom mesa i trofeja divljači; e) pomoć korisnicima lovišta prilikom prirodnih nepogoda; f) pitanja u vezi sa nezakonitim lovom; g) edukacija i naučno-istraživački rad.
U navedenim istraživanja je primenjen kvalitativni istraživački pristup, kao i kombinacija naučnih metoda i tehnika. Korišćeni su primarni i sekundarni podaci, pri čemu su primarni podaci prikupljeni sprovođenjem intervjua sa ekspertima iz oblasti lovstva, iz javne administracije, javnih službi, javnih preduzeća i udruženja.

PROMOCIJA
„SWAROVSKI OPTIK & SRBREDDEER”

U hotelu „Palisad“ na Zlatiboru, u organizaciji renomiranog austrijskog proizvođača „Swarovski Optik“ održana je promocija novih proizvoda (optički nišan DS) kojoj su prisustvovali predstavnici firmi koje se bave prodajom lovačkog oružja, municije i opreme. Imajući u vidu da kompanija „Swarovski Optik“ podržava naučno-istraživački projekat SRBREDDEER – „Istraživanje uzroka nestajanja jelenske divljači u centralnoj Srbiji, definisanje površina pogodnih za reintrodukciju (naseljavanje) i mera za unapređenje procesa reintrodukcije – I faza“, promociji je prisustvovao i rukovodilac projekta prof. dr Dragan Gačić sa Šumarskog fakulteta u Beogradu. Uvažni lovni stručnjak je sve prisutne upoznao sa dosadašnjim rezultatima ostvarenim u okviru pomenutog naučno-istraživačkog projekta, a takođe im je podelio i monografsku publikaciju (brošuru) „Jelenska divljač u Srbiji – stanje i mogućnosti“.
Nakon promocije novih proizvoda i projekta SRBREDDEER, na zlatiborskom strelištu je održano i praktično gađanje iz lovačkih karabina sa optičkim nišanima „Swarovski“ DS, koje je izazvalo veliko interesovanje prisutnih.

Međunarodna naučna konferencija
CILJEVI ODRŽIVOG RAZVOJA U III MILENIJUMU

Od 20. do 22. aprila 2017. godine u Beogradu je održana Međunarodna naučna konferencija pod pokroviteljstvom dva ministarstva Republike Srbije, a u organizaciji naučno-stručnog društva za zaštitu životne sredine Srbije „Ecologica“ i mnogobrojnih drugih institucija.

Prof. dr Dragan Gačić je u ime grupe autora imao usmeno izlaganje u sekciji: Prirodni resursi.

Gačić D.P., Mladenović S., Filipović M., Živković M.: Gazdovanje jelenskom divljači u Centralnoj Srbiji.

Rad predstavlja rezultat istraživanja u okviru projekta SRBREDDEER finansiranog od strane Ministarstva poljoprivrede i zaštite životne sredine – Uprava za šume (Budžetski fond za razvoj lovstva) i projekta TR-31041 finansiranog od strane Ministarstva prosvete i nauke Republike Srbije.
U radu je konstatovano da su mnogobrojne populacije jelenske divljači u prošlosti istrebljene na teritoriji centralne Srbije, uglavnom nekontrolisanim lovom i uništavanjem ili pogoršavanjem njenih staništa. Cilj je bio da se analizira sadašnje stanje i gazdovanje populacijama jelenske divljači u centralnoj Srbiji, sa naglaskom na dva lovišta posebne namene kojima gazduju JP „Nacionalni park Đerdap“ i JP „Nacionalni park Kopaonik“. U periodu 1961-2015. godina, prema zvaničnim statističkim podacima, procenjena prolećna brojnost jelenske divljači u centralnoj Srbiji kretala se u rasponu od 73 do 1306 jedinki, dok je u istom periodu najveći godišnji ulov od 110 jedinki zabeležen u 1989. godini. Dobijeni rezultati su pokazali da je nezakonit lov jedan od najvećih problema u gazdovanju jelenskom divljači u većem delu centralne Srbije, gde se ova vrsta divljači još uvek smatra nepoželjnom od strane lokalnog stanovništva i mnogobrojnih šumarskih stručnjaka. Sadašnja brojnost i registrovani ulov jelenske divljači u centralnoj Srbiji znatno su ispod mogućnosti prirodnih potencijala šuma, uglavnom čiste i mešovite šume lišćara, koje zauzimaju preko 2 miliona ha i predstavljaju pogodna staništa za jelensku divljač.